૧૫ નવેમ્બર : ક્રાંતિકારી જનનાયક બિરસા મુંડાની જન્મ જયંતી.

 

Tributes to Indian tribal freedom fighter Bhagwan Birsa Munda on his 148th birth anniversary. |ભારતીય આદિવાસી સ્વતંત્રતા સેનાની ભગવાન બિરસા મુંડા તેમની ૧૪૮મી જન્મજયંતિ નિમિત્તે તેમને કોટી કોટી વંદન.

ભારતીય ઈતિહાસમાં, બિરસા મુંડા એવા નાયક હતા જેમણે પોતાની ક્રાંતિકારી વિચારસરણી દ્વારા ઓગણીસમી સદીના ઉત્તરાર્ધમાં ભારતના ઝારખંડમાં આદિવાસી સમાજની સ્થિતિ અને દિશા બદલી નાખી અને એક નવા સામાજિક અને રાજકીય યુગની શરૂઆત કરી. કાળા કાયદાઓને પડકારીને, અસંસ્કારી બ્રિટિશ સામ્રાજ્યનો અંત લાવવામાં આવ્યો.

15 નવેમ્બર 1875ના રોજ ઝારખંડના આદિવાસી દંપતી સુગાના અને કર્મીને જન્મેલા બિરસા મુંડાએ હિંમતની શાહી વડે પુરુષત્વના પાના પર બહાદુરીનો શબ્દભંડોળ રચ્યો હતો. તેમણે હિંદુ ધર્મ અને ખ્રિસ્તી ધર્મનો નજીકથી અભ્યાસ કર્યો અને આ નિષ્કર્ષ પર આવ્યા કે આદિવાસી સમાજ માત્ર મિશનરીઓ દ્વારા જ ગૂંચવાયેલો નથી પરંતુ તે હિંદુ ધર્મને યોગ્ય રીતે સમજવા કે સ્વીકારવા માટે સક્ષમ નથી.

બિરસા મુંડાને લાગ્યું કે આચરણના સ્તરે, આદિવાસી સમાજ અંધશ્રદ્ધાના વાવાઝોડામાં સૂકાં પાંદડાંની જેમ ઉડી રહ્યો છે અને શ્રદ્ધાની બાબતોમાં ખોવાઈ ગયો છે. તેમને એવું પણ લાગ્યું કે સામાજિક દુષણોના ધુમ્મસથી આદિવાસી સમાજ જ્ઞાનના પ્રકાશથી વંચિત છે. ધર્મની બાબતમાં આદિવાસીઓ ક્યારેક મિશનરીઓની લાલચમાં આવી જાય છે તો, ક્યારેક કપટ કરનારાઓને ભગવાન માની લે છે.

Tributes to Indian tribal freedom fighter Bhagwan Birsa Munda on his 148th birth anniversary. |ભારતીય આદિવાસી સ્વતંત્રતા સેનાની ભગવાન બિરસા મુંડા તેમની ૧૪૮મી જન્મજયંતિ નિમિત્તે તેમને કોટી કોટી વંદન.

આદિવાસી સમાજ ભારતીય જમીનદારો અને જાગીરદારો અને અંગ્રેજ શાસકોના શોષણની ભઠ્ઠીમાં સળગી રહ્યો હતો. બિરસા મુંડાએ આદિવાસીઓને શોષણના નાટકીય ત્રાસમાંથી મુક્ત કરવા ત્રણ સ્તરે સંગઠિત કરવાનું જરૂરી માન્યું.

સૌપ્રથમ, સામાજિક સ્તરે શરુઆત કરી,જેથી કરીને આદિવાસી સમાજ અંધશ્રદ્ધા અને છેતરપિંડીઓની ચુંગાલમાંથી મુક્ત થઈને દંભના પિંજરામાંથી બહાર આવી શકે. આ માટે તેમણે આદિવાસીઓને સ્વચ્છતાના મૂલ્યો શીખવ્યા. શિક્ષણનું મહત્વ સમજાવ્યું. સહકાર અને સરકારનો માર્ગ બતાવ્યો.

સામાજિક સ્તરે, આદિવાસીઓની આ જાગૃતિએ માત્ર જમીનદારો-જાગીરદારો અને તત્કાલીન બ્રિટિશ શાસનને ડરાવ્યા જ નહીં, પરંતુ દંભી વળગાડખોરોનો ધંધો પણ બંધ થઈ ગયો. આ બધા બિરસા મુંડાની વિરુદ્ધ થઈ ગયા. તેણે ષડયંત્ર રચીને બિરસાને ફસાવવા માટે કાવાદાવા શરૂ કર્યા. સામાજિક સ્તરે બિરસાનો આ પ્રભાવ હતો.

બીજું આર્થિક સુધારા હતા જેથી આદિવાસી સમાજને જમીનદારો અને જાગીરદારના આર્થિક શોષણમાંથી મુક્ત કરી શકાય. જ્યારે બિરસા મુંડાએ આદિવાસી સમાજમાં સામાજિક સ્તરે ચેતના પ્રજ્વલિત કરી, ત્યારે આર્થિક સ્તરે તમામ આદિવાસીઓએ શોષણ સામે સંગઠિત થવાનું શરૂ કર્યું.

Tributes to Indian tribal freedom fighter Bhagwan Birsa Munda on his 148th birth anniversary. |ભારતીય આદિવાસી સ્વતંત્રતા સેનાની ભગવાન બિરસા મુંડા તેમની ૧૪૮મી જન્મજયંતિ નિમિત્તે તેમને કોટી કોટી વંદન.

બિરસા મુંડાએ તેમના નેતૃત્વની બાગડોર સંભાળી. આદિવાસીઓએ 'બેગારી પ્રથા' સામે જોરદાર આંદોલન શરૂ કર્યું. પરિણામે, જમીનદારો અને જાગીરદારોના ઘરો અને ખેતરો અને જંગલની જમીનો પરનું કામ અટકી ગયું.

ત્રીજું આદિવાસીઓને રાજકીય સ્તરે સંગઠિત કરવાનું હતું. જ્યાં તેમણે સામાજિક અને આર્થિક સ્તરે આદિવાસીઓમાં ચેતનાની ચિનગારી જગાવી હોવાથી તેને રાજકીય સ્તરે અગ્નિ પ્રજ્વલિત થતાં વાર ન લાગી. અને આદિવાસી લોકો તેમના રાજકીય અધિકારો પ્રત્યે જાગૃત થયા.

બિરસા મુંડા ખરેખર બહાદુરી અને સામાજિક જાગૃતિના સ્તરે તે યુગના એકલવ્ય અને સ્વામી વિવેકાનંદ હતા. આને ખતરાની નિશાની માનીને બ્રિટિશ સરકારે બિરસા મુંડાની ધરપકડ કરી અને જેલમાં ધકેલી દીધા હતા. ત્યાં અંગ્રેજોએ તેને ધીમું ઝેર આપ્યું. જેના કારણે તેઓ 9 જૂન 1900ના રોજ શહીદ થયા હતા. બિરસા મુંડાની ગણતરી મહાન દેશભક્તોમાં થાય છે.

                 માનનીય વડાપ્રધાનશ્રી નરેન્દ્ર મોદી દ્વારા ક્રાંતિકારી જનનાયક બીરસા મુંડાને શ્રધ્ધાંજલી.